Izložba Etnografskog muzeja Beograd "Tekstil i ukrašavanje" u Zemaljskom muzeju BiH

Odabranim predmetima Etnografski muzej u Beogradu predstavlja bogato etnografsko kulturno naslijeđe Srbije nastalo u složenim istorijskim okvirima, etničkim procesima i specifičnim kulturnim uslovima. Izloženi predmeti su svjedočanstva vjekovnog znanja, iskustava, vještina i stvaralaštva srpskog naroda.

Pored izrazite višeslojnosti etnografskog kulturnog naslijeđa gdje dominira slovenski, odnosno, srpski kulturni sloj, na osnovu specifičnih tipoloških karakteristika s vremenom su se izdvojile tri kulturno-geografske cjeline: panonska, dinarska i centralnobalkanska. Na tim prostorima Srbi su vjekovima živjeli samostalno ili u etnički mješovitim sredinama.

U Etnografskom muzeju u Beogradu čuva se više od 50.000 etnografskih predmeta, većinom iz XIX i prve polovine XX vijeka. Najbrojniji su predmeti koje je izrađivalo, oblikovalo, ukrašavalo i koristilo seosko stanovništvo. Naime, zemljoradnici i stočari su u prošlosti činili većinu stanovništva. U manjem obimu, fond Etnografskog muzeja sadrži i dio stvaralaštva seoskih i gradskih zanatlija.

Na izložbi Tekstil i ukrašavanje u kulturi Srba XIX i prve polovine XX veka, odabranim tekstilnim rukotvorinama i nakitom ukazuje se na bogatstvo srpskog etnografskog kulturnog naslijeđa, ističu se raznovrsnost i složenost značenja izloženih predmeta i skreće pažnja na izraženu likovnu dimenziju narodnog stvaralaštva. Iako je likovnost evidentno prisutna i na drugim etnografskim predmetima izrađenim od drveta, keramike, metala i kamena, najizraženija je i najinspirativnija upravo na tekstilnim rukotvorinama i na nakitu.

Narodno likovno stvaralaštvo objedinjuje zajedničke kulturne vrijednosti i estetiku, predstavlja kolektivni izraz, dok istovremeno ističe posebnost kulturnog identiteta srpskog naroda. Ovo stvaralaštvo se kreće u naslijeđenim modelima, zadatim okvirima koji se prenose sa generacije na generaciju. Proces preobražavanja ovog stvaralaštva odvijao se lagano, u dugim vremenskim razmacima. 

Tekstilni predmeti i nakit su, u svom širem kulturnom kontekstu, bili nosioci i brojnih oznaka identiteta: socijalnih, rodnih, označavali su uzrast, status, vjersku i nacionalnu pripadnost. Imali su i važnu ulogu u običajnom i socio-komunikacijskom životu pojedinca i zajednice kojoj su pripadale. Tako su, na primjer, nakit i tekstilne rukotvorine bili nezaobilazni u svadbenim običajima. Djevojka je prilikom udaje u novi dom donosila bogatu spremu koja je sadržala raznovrsne namjenski pravljene tekstilne rukotvorine. S druge strane, mlada je imala centralnu ulogu u svadbenim običajima, te je svoju svadbenu nošnju dodatno ukrašavala brižljivo odabranim nakitom i raskošnim oglavljem. Upravo su ovi elementi kićenja sublimirali različita značenja: ekonomska, statusna i zaštitna (magijska). Tradicionalni nakit na izložbi izrađen je različitim tehnikama i od različitih materijala, u rasponu od najjednostavnijih do zanatski veoma složenih proizvoda.

Izložba će u Zemaljskom muzeju BiH biti otorena 10. maja 2018. godine.